ekran платформа за слободоумни
Вистината е скриена во начинот на живот што луѓето го воделе во тоа време.
Не е тајна дека денес сè е поголемо. Без разлика дали станува збор за куќи, телефони, телевизори или автомобили. Во споредба со изминатите децении, сè е зголемено. Ова ги вклучува порциите храна, но и обемот на половината.
Во 2024 година, 43 проценти од Американците се сметале за дебели, во споредба со само 13 проценти во 1960-тите. Овој феномен може да се види и во Македонија. Всушност, на постарите фотографии, луѓето изгледаат послаби и поздрави, во споредба со луѓето денес.
Експертите го обвинуваат зголемениот внес на ултра-преработена храна и висококалорични оброци и предупредуваат дека дебелината може да доведе до низа здравствени проблеми, вклучувајќи срцеви заболувања, дијабетес, висок крвен притисок, висок холестерол, заболувања на црниот дроб, апнеја при спиење и одредени видови рак, пишува Daily Mail
Нутриционистката од Калифорнија, Отом Бејтс, открила што според неа се главните причини за епидемијата на дебелина, наведувајќи четири причини зошто луѓето во изминатите децении биле послаби, и покрај помалата физичка активност и недостатокот на модерни направи за следење на нивното здравје.
Таа вели дека решила да го истражи феноменот откако неодамна гледала кратко видео на YouTube во кое се поставува прашањето: „Зошто бевме толку слаби во 1960-тите?
Нутриционистката вели: „Тоа е сосема валидно прашање бидејќи во 1960-тите имавме стапка на дебелина во Америка од околу 13 проценти.“
„За да го ставиме тоа во перспектива, токму сега, од 2025 година, стапката на дебелина се приближува до 43 проценти, а тоа е прилично шокантно бидејќи 1960-тите не беа познати по особено здрава исхрана. Па зошто имавме толку низок процент на телесни масти во 1960-тите?“
Првата причина за зголемувањето на дебелината е намалувањето на фреквенцијата на зготвени, свежи оброци дома. Порано беше правило, а не исклучок.
Тие оброци традиционално содржеле „некаков вид висококвалитетни протеини, овошје, леб, зеленчук и веројатно млеко“.
Таа објаснува дека истиот овој нутритивно богат модел бил применет и на ужините што децата ги носеле на училиште, па затоа имале поизбалансирана исхрана отколку денес.
Врз основа на нејзиното истражување за тоа што јаделе луѓето во 1960-тите, г-ѓа Бејтс вели дека популарните јадења биле пржено пилешко, ќофте, говедско чорба, стек и компири.
Брзата храна ретко се споменувала тогаш, додека денес порциите се огромни – бројот на калории во еден оброк што ги содржи популарните бургери и помфрит може да достигне 2000 (што е дневен внес за жени).
Отом Бејтс вели дека придобивките од домашно приготвените оброци вклучуваат помалку шеќер, повеќе протеини и повеќе зеленчук. Претходна студија на Универзитетот „Џонс Хопкинс“ покажала дека луѓето кои често готват дома консумираат помалку јаглехидрати, шеќер и масти од оние кои не го прават тоа.
Потоа, Отом Бејтс наведува дека друга причина зошто денешното општество е подебело од кога било е експанзијата на ултра-преработена храна. Ултра-преработена храна, или UPF (Ultra-Processed Food), е општ термин за сите производи со долг список на состојки или оние што содржат вештачки адитиви како што се бои, засладувачи и конзерванси кои го продолжуваат рокот на траење. Готовите оброци, сладоледот и кечапот се некои од најпопуларните примери на UPF производите, кои денес се синоним за храна со мала хранлива вредност.
Тие се разликуваат од „преработената“ храна, која е лесно преработена за подолг рок на траење или подобар вкус – како што се сувомеснатото месо, сирењето или свежиот леб.
Таа советува да се избегне дебелината со замена на таквата храна со поздрави алтернативи – наместо индустриски грицки, препорачува овошје, зеленчук, јаткасти плодови и семки.
Трета причина зошто луѓето во 1960-тите биле послаби, вели Бејтс, е тоа што биле „многу понеформално активни“.
Таа објаснува: „Голем дел од работната сила во тоа време имаше физички понапорни работни места. Исто така, имаше многу помалку структурирана физичка активност, бидејќи луѓето навистина не вежбаа. Татко ми секогаш вели дека се срамел како дете затоа што неговиот татко бил љубител на здравиот живот и трчал, а неговите пријатели му се смееле и го прашувале од што бега – затоа што луѓето тогаш имале активни работни места. Тие имале цел ден во движење, за разлика од денес кога седиме пред компјутер поголемиот дел од денот, а исто така патуваме и на работа“.
Таа забележува дека со развојот на технологијата, луѓето станале повеќе врзани за куќата и екраните, што значи помалку физичка активност.
Таа додава: „Мајка ми вели дека останувањето внатре било казна кога била дете. Децата во шеесеттите години немале ништо внатре што би ги забавувало, па морале да излезат надвор и да бидат активни.“
Конечно, Бејтс го посочува недостатокот на сон како друга причина за епидемијата на дебелина.
Во споредба со 1960-тите, денешниот сон трае помалку, додека тогаш просечниот сон траел околу осум и пол часа.
Коментирајќи ја оваа промена, Бејтс вели: „Недостатокот на сон е значајно поврзан со дебелината и зголемувањето на телесната тежина. Малкуто спиење ги зголемува хормоните на глад, а потоа се чувствувате многу погладни следниот ден. Исто така, ги зголемува желбите за слатки и поголеми порции храна“.
Нутриционистката ја обвинува технологијата за тоа што им го отежнува спиењето на луѓето, поради бројните одвлекувања на вниманието ноќе, како што се лаптопите, телевизорите и телефоните.
Таа заклучува: „Луѓето порано беа многу поактивни во текот на денот, па затоа беа поуморни и сакаа да спијат. Треба повторно да го воведеме времето за спиење бидејќи има премногу искушенија да останеме будни до доцна – без разлика дали станува збор за прекумерно гледање на Netflix или бесконечно скролање на телефонот. Треба да поставиме временски ограничувања за тоа кога ќе заспиеме“.
Фото: Принтскрин/FlowerGirl5
